«Το Γιορτινό τραπέζι και τα δικά μας πνεύματα των Χριστουγέννων: Tips για τη διαχείριση του δικού μας πένθους όταν όλοι οι άλλοι γιορτάζουν»
Η ταινία «Σκρουτζ» έπαιζε πρόσφατα στην τηλεόραση και ενώ τη βλέπω από παιδί, φέτος με έβαλε σε σκέψεις. Ίσως επειδή η φετινή χρονιά μας έβαλε σε διαδικασία έντονου εσωτερικού διαλόγου, ίσως επειδή ταυτόχρονα με τον εσωτερικό διάλογο προσπαθούμε να διατηρήσουμε την ψυχική μας ισορροπία δίνοντας παραπάνω νόημα στα μικρά, απλά και καθημερινά πράγματα που παλιότερα αγνοούσαμε. Όπως και να έχει, σκεφτόμουν πολύ όσο έβλεπα την ταινία και η βασική μου σκέψη ήταν πως, κατά μία έννοια, όλοι μας βιώνουμε το ίδιο με τον Σκρουτζ. Όλοι μας, σε κάθε οικογενενιακό τραπέζι γιορτινό, δεχόμαστε και τα άτομα που έφυγαν από τη ζωή καθώς τα μνημονεύουμε και γιορτάζουμε τη ζωή τους όσο ήταν κοντά μας.
Η γιαγιά μου ήταν το go-to άτομο στην οικογένεια που έκανε τα πιο υπέροχα φαγητά, τα πιο υπέροχα τραπέζια και προσέφερε την πιο υπέροχη φιλοξενία. Όταν έφυγε από τη ζωή, οι γιορτές πάντα ήταν η συνέχεια των όσων μας έμαθε και άφησε, οπότε κατά μία έννοια είναι παρούσα σε κάθε γιορτή, σε κάθε «στην υγειά μας», σε κάθε «χρόνια πολλά» και σε κάθε «Καλή χρονιά!».
Όταν χάνουμε τους παππούδες μας, σίγουρα μας συγκλονίζει, αλλά δεν είναι και απαραίτητα εξισωμένο με το να φεύγουν από τη ζωή άνθρωποι ενδεχομένως νεότεροι, ειδικά όπως το βίωσαν οικογένειες μέσα στην πανδημία που ζήσαμε το 2020, και από άλλες ασθένειες που συνεχίζουν και υπάρχουν παρά την πανδημία του COVID-19. Παραμένει, ωστόσο, το συναίσθημα με το οποίο συνδέομαι με εκείνους που πενθούν.
Η έξαρση του συναισθήματος του πένθους μέσα στις γιορτές αποτελεί έναν από τους πρωταρχικούς λόγους που οι πενθούντες επισκέπονται έναν ειδικό ψυχικής υγείας αυτή την περίοδο και οι θεραπευόμενοι μου συνήθως ξεκινούν να αναζητούν υποστήριξη τέλη Οκτωβρίου, μόλις αρχίζουν και ξεπροβάλλουν οι πρώτες οικογενειακές και φιλικές συγκεντρώσεις της χρονιάς.
Τα παρακάτω tips μπορούν να είναι βοηθητικά, εάν και εσείς αναρωτιέστε πώς μπορείτε να ανταπεξέλθετε στις γιορτές, χωρίς κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο.
1) Εμπιστευτείτε τη διαδικασία επεξεργασίας του πένθους: Το πένθος είναι κομμάτι της ψυχικής ίασης.
Ο χρόνος δεν είναι αυτός καθαυτός ο λόγος ανακούφισης από τον πόνο του πένθους, αλλά το πώς αξιοποιούμε αυτό τον χρόνο. Το πένθος από μόνο του είναι η διαδικασία της ψυχικής ίασης από το χαμό ενός αγαπημένου ανθρώπου. Η αποδοχή του ψυχικού πόνου – και όχι η αποφυγή του – είναι που θα βοηθήσει να αισθανθείτε καλύτερα μακροχόνια.
Κατά συνέπεια, όσο δελεαστικό κι αν φαίνεται η απόρριψη των γιορτών και να παραστίσετε πως δεν συμβαίνουν, ή να ανακουφίσετε τον ψυχικό σας πόνο με αλκοόλ ή καταχρήσεις, η προσωρινή αποφυγή της ψυχικής οδύνης απλώς παρατείνει τη συναισθηματική δυσφορία. Οι γιορτές θα φαντάζουν πιο εφικτές, χρονιά με τη χρονιά, αρκεί να επιτρέψετε στον εαυτό σας να αισθανεί το πένθος της απώλειας.
2) Ορίστε υγιή όρια
Το παραπάνω tip δε σημαίνει σε καμία περίπτωση πως πρέπει να αναγκάσετε τον εαυτό σας να παραστεί σε κάθε γιορτινή εκδήλωση. Εάν σας έχουν καλέσει σε ένα γιροτινό τραπέζι, είτε σε μια συγκέντρωση να δείτε τα πυρτοεχνήματα στην αλλαγή της χρονιάς, είτε ακόμα και στην ανταλλαγή δώρων στο χώρο εργασίας σας και αισθάνεστε ότι μπορεί να ξυπνήσει παραπάνω αναμνήσεις από αυτές που μπορείτε να διαχειριστείτε, πείτε όχι. Κάποιο ενδεχομένως να προσπαθήσουν να σας μεταπείσουν, αλλά το μόνο σίγουρο είναι πως δεν χρειάζεται να ικανοποιήσετε κανέναν.
3) Επικεντρωθείτε σε εκείνα τα πράγματα που μπορείτε να ελέγξετε
Θα υπάρξουν γεγονότα που δε θα μπορείτε να ελέγξετε όπως η Χριστουγεννιάτικη μουσική στο χώρο αναμονής ενός γιατρού ή οι συνάδελφοι σας να μιλάνε συνεχώς για τα σχέδια τους. Θα υπάρξουν και γεγονότα που μπορείτε να ελέγξετε, όπως να αποφασίσετε πώς θα θέλατε να ψωνίσετε για τις γιορτές (μέσω διαδικτύου ή δια ζώσης) και προσπαθήστε να θυμάστε πως η ζωή δεν έχει μπει σε παύση.
4) Επιτρέψτε στον εαυτό σας να αισθανθεί διάφορα συναισθήματα
Οι γιορτές μπορούν να ξυπνήσουν ένα εύρος συναισθημάτων. Η λύπη, οι ενοχές και η χαρά μπορούν να εναλάσσονται μέσα σε δευτερόλεπτα. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να βιώσει αυτά τα συναισθήματα χωρίς να κρίνετε τον εαυτό σας, χωρίς να επιβάλλετε «πρέπει» και «μη» σε εκείνα που έρχονται στην επιφάνεια (για παράδειγμα, «δε γίνεται να είμαι χαρούμενη μετά από αυτό που βίωσα»).
5) Ζητήστε βοήθεια
Μη διστάσετε να ζητήσετε υποστήρξη εάν αισθανθείτε πως δυσκολεύεστε, ειδικά την περίοδο των γιορτών. Πέραν του να αναφέρετε στους οικείους σας πως περνάτε μία δύσκολη περίοδο, μπορείτε να ζητήσετε παραπάνω υποστήριξη όταν το αισθάνεστε αναγκαίο. Απευθυνθείτε σε ομάδες διαχείρισης πένθους ή σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας όταν το χρειαστείτε.
