Όλα ξεκίνησαν το 1882, όταν ο Άγγλος στατιστικολόγος, ειδήμων της ψυχομετρίας της εποχής, θέλησε να αποδείξει τη στατιστική σχέση μεταξύ της ανθρώπινης ευφυΐας και μη-μετρήσιμους παράγοντες – τότε- όπως τη μυϊκή δύναμη και λαβή χεριού, το μέγεθος της κεφαλής, τη στάση του σώματος καθώς και τα αντανακλαστικά των ανθρώπων.Η περιέργειά του οδήγησε στη συλλογή ενός μεγάλου αρχείου δεδομένων, όμως δεν κατάφερε να αποδείξει τη στατιστική σημαντικότητα μεταξύ των προαναφερόμενων μεταβλητών.
Ακολούθησε η κατασκευή και στάθμιση του πρώτου ψυχομετρικού εργαλείου από τον Γάλλο ψυχολόγο AlfredBinet το 1905, σε μία προσπάθεια να διεκδικήσει ίσα δικαιώματα μόρφωσης και ένταξης σε σχολικές μονάδες για παιδιά τυπικής και μη- τυπικής ανάπτυξης. Σε συνεργασία με τον TheodoreSimon, επίσης ψυχολόγο Γαλλικής καταγωγής, εισήγαγαν τις έννοιες ‘νοητική ηλικία’ και ‘χρονολογική ηλικία.
Επί της ουσίας, η νοητική ηλικία αντικατοπτρίζει την απόδοση ενός παιδιού σε συγκεκριμένες δοκιμασίες λεκτικής - πρακτικής ικανότητας αλλά και επαγωγικής σκέψης σε σχέση με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο ανήκει η εκάστοτε δοκιμασία. Για παράδειγμα, ένα παιδί με χρονολογική ηλικία έξι (6) ετών που καταφέρνει να ολοκληρώσει άρτια νοητικές δοκιμασίες σχεδιασμένες για παιδιά οκτώ (8) ετών, έχει νοητική ηλικία οκτώ ετών υποδηλώνοντας τοιουτοτρόπως πιο εκλεπτυσμένες γνωστικές ικανότητες σε σχέση με την ηλικιακή του ομάδα.
Από το 1916 έως σήμερα, η αξιολόγηση του δείκτη νοημοσύνης και η μέτρηση της ευφυΐας συνεχίζει και απασχολεί την επιστημονική κοινότητα της ψυχομετρίας και Νευροψυχολογίας, με τη συνεχιζόμενη διερεύνηση των ποιοτικότερων ψυχομετρικών μέσων αξιολόγησης της νοημοσύνης. Το πιο διαδομένο και ευρέως γνωστό και αξιόπιστο μέσο αξιολόγησης νοημοσύνης και γνωστικών ικανοτήτων είναι η σειρά ψυχομετρικών εργαλείων του DavidWechsler. ΣτηνΕλλάδα, ολοκληρώθηκε η στάθμιση του WechslerIntelligenceScaleforChildren – V (WISC-V) στον ελληνικό πληθυσμό τον Δεκέμβριο του 2017 για παιδιά από 6- 16 ετών, και τα τελευταία πέντε χρόνια χρησιμοποιείται το αντίστοιχο εργαλείο για τους ενήλικες, το WechslerAdultIntelligenceScale- IV (WAIS-IV) για άτομα 17-65+ ετών. Συμπληρωματικά, χρησιμοποιείταικαιτο WechslerPreschoolandPrimaryScaleofIntelligence –III (WPPSI-III) για παιδιά προσχολικής ηλικίας από 2:6 μηνών έως 6 ετών.
Οι δεκατέσσερις (14) δοκιμασίες για την την διαδικασία της αξιολόγησης
Η διαδικασία αξιολόγησης απαιτεί την ολοκλήρωση δεκατεσσάρων (14) δοκιμασιών, εκ των οποίων η κάθε κλίμακα ανταποκρίνεται άμεσα σε ένα σύνολο νευρωνικών κυκλωμάτων και γνωστικών λειτουργιών. Συνήθως, η αξιολόγηση διαρκεί 90 λεπτά χωρίς τη κλινική συνέντευξη – λήψη ιστορικού. Η κάθε μία από της δοκιμασίες αξιολογεί διαφορετικές πτυχές της γενικότερης νοητικής κατάστασης ώστε να υπάρχει μία ολοκληρωμένη κλινική και νευροψυχολογική εικόνα των ικανοτήτων αλλά και των πιθανών ελλείψεων του εξεταζόμενου. Ο σχεδιασμός του εργαλείου είναι τέτοιος, που επιτρέπει τη σύγκριση διαφόρων ικανοτήτων του εξεταζόμενου και παρέχει όχι μόνο ένα γενικό δείκτη νοημοσύνης αλλά και ξεχωριστό νοητικό πηλίκο- IQ για λεκτικές και πρακτικές ικανότητες μέσα από δοκιμασίες που διαδέχονται η μία την άλλη κατά την διάρκεια της εξέτασης.
Οι εφτά (7) κλίμακες αξιολόγησης
Εφτά κλίμακες αξιολογούν ακουστικές και λεκτικές ικανότητες (Λεξιλόγιο, Ομοιότητες, Αριθμητική, Μνήμη Αριθμών- Συγκέντρωση, Πληροφορίες, Κατανόηση, Σειροθέτηση Γραμμάτων- Αριθμών) ενώ οι υπόλοιπες οπτικό κινητικές/ πρακτικές (Συμπλήρωση Εικόνων, Κωδικοποίηση, Σχέδια με Κύβους, Συλλογισμοί με Σχήματα, Σειροθέτηση Εικόνων, Σύμβολα, Συναρμολόγηση Αντικειμένων).
Συνολικά, με τη συμμετοχή ενός ατόμου σε αξιολόγηση νοημοσύνης και γνωστικών ικανοτήτων, επιτυγχάνεται η δυνατότητα πρόβλεψης μελλοντικών συμπεριφορών και ακαδημαϊκών επιτευγμάτων, η πλήρης διερεύνηση του γνωστικού δυναμικού και ελλειμμάτων του εξεταζόμενου, καθώς και η δυνατότητα προσδιορισμού του βαθμού αλλαγής μέσα σ’ ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ως αποτέλεσμα θεραπευτικών, εκπαιδευτικών, ή ερευνητικών παρεμβάσεων όπως λόγου χάρη στην άνοια, στις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και εγκεφαλικά επεισόδια αλλά και σε νεύρο-αναπτυξιακές διαταραχές όπως το φάσμα του αυτισμού, ψυχοκινητική διαταραχή, επιληψία.
