Αντιπαραθέτοντας την επιστημονική με την προσωπική εμπειρία
«Έχεις παιδιά;» με ρωτούν σχεδόν καθημερινά οι γονείς με τους οποίους δουλεύω συμβουλευτικά είτε έχω αναλάβει την αποκατάσταση των παιδιών τους. Η αρχική κουβέντα πάντα ξεκινάει κατά αυτόν τον τρόπο. Ξεχνάω για μια στιγμή πως είμαι επιστήμων και κάνω μια παρενθετική σκέψη, αναρωτώμενη μήπως κέρδιζα επιστημονικούς πόντους στη συμβουλευτική εάν ήμουν και γονέας.
Αντιλαμβάνομαι πως, οι γονείς που έρχονται για καθοδήγηση ή συναισθηματική στήριξη έχουν πρωταρχική ανάγκη να δημιουργήσουν άμεσο δέσιμο με έναν ειδικό που φέρει την ίδια ταυτότητα με αυτούς ‘Γονέας παιδιού με ειδικές ανάγκες’.
«Όχι, δεν έχω παιδιά. Είμαι όμως πλήρως καταρτισμένη και ως Ψυχολόγος έχω τουλάχιστον 10 παιδιά τα οποία θα μπορούσαν να θεωρηθούν ‘δικά μου’ για κάποιο χρονικό διάστημα».
Ενός λεπτού σιγή. Η κλασσική στιγμή που νομίζω ότι βλέπω τα δύο αγγελάκια στον ώμο του γονέα να αντιπαρέρχονται της ίδιες του τις σκέψεις. «Δεν έχει παιδιά, θα μας πει ότι έχει διαβάσει τόσα χρόνια… Τα διαβάζω και μόνη μου>>. –vs- «Οκ, είναι ειδικός, ας της δώσουμε μια ευκαιρία και να ακούσουμε αυτά που έχει να μας πει. Ήρθαμε που ήρθαμε δεν έχουμε να χάσουμε κάτι».
Έχω περάσει πολλά χρόνια σπουδάζοντας τη νευροεπιστημονική βάση των αναπτυξιακών διαταραχών μεν, έχω μεγαλώσει σε οικογένεια όπου υπήρχε άτομο με ειδικές ανάγκες δε. Η θεραπευτική συμμαχία και οι κανόνες δεοντολογίας δεν επιτρέπουν να το αναφέρω, αλλά το γεγονός αυτό καθ’ αυτό με έχει βοηθήσει στο να δουλεύω με την καρδιά μου και,λόγω εμπειρίας, κερδίζω τους γονείς στην πορεία.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Τι σημαίνει ο όρος ειδικές ικανότητες; Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει κάποιος ξεκάθαρος ορισμός. Οι περισσότεροι στο άκουσμα της φράσης φέρνουν στο νου τους κάποια βαριά χρόνια ασθένεια, όπως βεβαίως ισχύει και στις συγκεκριμένες οικογένειες, επιφέροντας στρες και άγχος που θα επηρεάσει όλα τα μέλη της (Cousinoetal, 2013), αλλά δεν περιορίζεται μόνο σ’ αυτό.
Πρόκειται για έναν όρο-‘ομπρέλα’ μέσα στον οποίο βρίσκουμε παιδιά και εφήβους με συναισθηματικές δυσκολίες, κοινωνικές δυσκολίες, διαταραχές διάθεσης, υπερκινητικότητα, αισθητηριακές διαταραχές (τύφλωση, κώφωση) καθώς και παιδιά και εφήβους στο φάσμα του αυτισμού ή με γνωστικές δυσκολίες.
Στην επιστημονική βιβλιογραφία δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για την ψυχολογική επίδραση που θα έχει ένα τέτοιο γεγονός στους γονείς. Τα ερευνητικά αποτελέσματα που διαθέτουμε είναι βάσει συγκεκριμένων διαγνώσεων όπως το στρες που δημιουργείται στους γονείς παιδιών με ΔΕΠΥ και τονίζουν πως αυτό θα επιφέρει αρνητικές συνέπειες στο ζευγάρι, στη σύναψη σχέσης γονέα-παιδιού (Johnston&Marsh, 2005) ή πιο γενικευμένα αποτελέσματα όπως το γεγονός ότι οι γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες παραμερίζουν τις δικές τους προσωπικές ανάγκες για ψυχική ηρεμία (Διεθνής Οργανισμός Ψυχικής Υγείας, 2003).
Θα αναφερθώ σε μερικές συνηθισμένες αρνητικές αντιδράσεις, αλλά και στους τρόπους με τους οποίους μπορούν να αντιμετωπιστούν αυτές έγκαιρα και σωστά, οπότε και να περιοριστούν τα προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Θυμός και συναισθηματικό ξέσπασμα σε ουδέτερες / καταστάσεις
Πολλές φορές παρατηρείται ο μη έλεγχος της συσσωρευμένης έντασης των γονιών από τα οικογενειακά τους προβλήματασε άτομα τα οποία δεν έχουν άμεση σχέση με την πηγή του θυμού τους. Για παράδειγμα, είναι πιο εύκολο να ξεσπάσουν σε ένα λάθος μιας αεροπορικής εταιρείας και να το εκφράσουν μέσα από ένα τηλεφώνημα ως παράπονο εξυπηρέτησης πελατών. Το επιθυμητό σ’ αυτή την περίπτωση είναι να αναγνωρίσουν την συμπεριφορά τους και να συμβουλευτούν τον ειδικό για άλλα υγιή μέσα ξεσπάσματος της έντασης που βιώνουν.
Ο ρομαντισμός στη σχέση του ζευγαριού (ακόμα κι αν υπάρχει δυνατό δέσιμο) δέχεται πλήγμα
Η απομάκρυνση από τον/την σύντροφο/σύζυγο στο συναισθηματικό επίπεδο με τον ερχομό των παιδιών είναι γεγονός και χρειάζεται δουλειά για να αντιμετωπιστεί. Στην περίπτωση των ζευγαριών που έχουν παιδιά με ειδικές ανάγκες, το πλήγμα είναι ακόμα μεγαλύτερο, διότι οι γονείς προσπαθούν να μην εκφράζουν την ένταση τους γύρω από το παιδί, οπότε όταν έρθει η ώρα να εκτονωθεί, θα εκφραστεί ως ξέσπασμα και θυμό από τον έναν προς τον άλλον. Μιλήστε με τον θεραπευτή σας προκειμένου να βιώσετε ως ζεύγος το ‘πένθος’ σε όλα του τα στάδια και να ξεπεραστεί η κρίση με υγιή και σταθερό τρόπο.
Οι πραγματικοί φίλοι φανερώνονται γρήγορα
Μεγαλώνοντας ένα παιδί με ειδικές ανάγκες, η οικογένεια θα χρειαστεί στήριξη από διάφορους ειδικούς: Ψυχολόγους, παιδιάτρους, εκπαιδευτικούςκ.ο.κ. Κάποιοι γονείς είναι τυχεροί έχοντας την πλήρη στήριξη συγγενικών προσώπων και φίλων. Οι περισσότεροι όμως νιώθουν απομονωμένοι και μόνοι, διότι δεν υπάρχουν πολλά φιλικά πρόσωπα τα οποία μπορούν να αφιερώσουν τον κατάλληλο χρόνο για την συναισθηματική στήριξη που χρειάζονται αυτοί οι γονείς ως άνθρωποι.
Γι’ αυτό το λόγο, είναι επιθυμητό να αφιερώνουνκάποιες ώρες και στον εαυτό του, με δραστηριότητες που τους αναζωογονούν. Επιπλέον, μπορούν να διατηρήσουν τις γερές φιλίες που έχουν αναπτύξει ως ενήλικες, προκειμένου την ελάχιστη ώρα που θα έχουν ελεύθερη να αποφορτίζονται με τη φιλική παρέα ενός θετικού κι έμπιστου ανθρώπου που έχουν επιλέξει στη ζωή τους, δίχως πάντα να συζητούν για προβλήματα με το παιδί τους.
